Expeditie Werk onderzocht noden en toekomstverwachtingen van jongeren.

Hoe denken jonge mensen over werken in de toekomst? Welke rol kunnen en willen ze daarbij opnemen? En hoe organiseren we de arbeidsmarkt van de toekomst? Expeditie Werk wijst de weg. De krapte op de arbeidsmarkt komt terug, zo verwacht VDAB op de middellange termijn. En dus zullen we alle jongeren nodig hebben.

“Neem je toekomst in handen door je loopbaan in handen te nemen!”, luidt de goede raad.

Wat kwaliteitsvol werk en een duurzame loopbaan kunnen betekenen voor jongeren moeten we samen mét hen definiëren, vonden ze bij expertisecentrum jeugdbeleid De Ambrassade. En dus wilden ze hun oor te luisteren leggen bij de jongeren zelf. De Ambrassade vond een partner in VDAB (voor co-financiering en inhoudelijke input) en vertrok op ‘Expeditie Werk’. Bij een eerste onderzoekstraject werden een 50-tal jongeren ontmoet. Het jaar nadien, in 2020, volgde een breed kwantitatief onderzoek bij 940 werkzoekende en werkende jongeren in heel Vlaanderen. Rond 5 belangrijke thema's werden metingen gedaan: welzijn op het werk, motivatie en zingeving, geld verdienen, levenslang leren & ontwikkelen en werk-privé. De resultaten lees je hier.

 

Alles oké? Meestal wel

De overgrote meerderheid van de werkende jongeren voelt zich vandaag goed op het werk. Ze doen hun job graag en voelen zich in staat om hun job goed te doen. Fijn! Maar bij 1 op 10 jongeren is dat niet het geval. Het gaat dan voornamelijk om jongeren die aangeven moeilijk rond te komen. Vooral een toffe werksfeer, appreciatie krijgen en terechtkunnen bij collega’s en je leidinggevende blijken volgens jongeren bij te dragen tot meer welzijn op het werk.

 

Een job met zin en/of zin in de job

Een meerderheid van jongeren vindt het belangrijk om te werken voor een bedrijf dat bezig is met duurzaamheid. Al blijkt er een verschil tussen de werkzoekenden en de werkenden. Wellicht doen jongeren wat water bij de wijn qua duurzaamheidsprincipes wanneer ze starten met een job. Ook de scholingsgraad speelt mee: een hooggeschoolde vindt het belangrijker om te werken voor een bedrijf dat bezig is met duurzaamheid dan een laag- of middengeschoolde. Heel wat aspecten geven jongeren goesting om te werken. Maar toffe collega’s en een boeiende jobinhoud staan bij zowel werkende als werkzoekende jongeren op één. Die factoren geven veel meer zin om te werken dan bijvoorbeeld het gevoel bij te dragen aan de doelstellingen van de onderneming.

 

Money, money, money

Waarom kiezen jongeren voor een bepaalde werkgever? Vooral omwille van de jobinhoud, de locatie en het loon, zo blijkt. Een fatsoenlijk loon is belangrijk, maar wordt toch ‘slechts’ door de helft van de werkzoekende en ruim een kwart van de werkende jongeren aangeduid. Ook opvallend: liever een goed loon dan compensatie op andere manieren zoals extra vakantiedagen en extralegale voordelen, vinden de meeste jongeren. Of, als er toch alternatieve verloningsvormen gekozen worden: dan bij voorkeur opleidingskansen en maaltijdcheques.

Of jongeren de druk voelen om snel geld te verdienen en op zoek te gaan naar zekerheid in hun jobkeuzes? Toch wel. De schrik leeft om zonder inkomen te vallen – de coronacrisis bracht extra onzekerheid - en meer dan de helft van de werkzoekende jongeren voelt druk door de ouders en de omgeving om snel financieel onafhankelijk te zijn.

Het merendeel van de jongeren is te vinden voor het idee van een startersinkomen, een basisloon voor alle jongeren tussen 18 en 25 jaar. Het zou zekerheid bieden, meer gelijke kansen en ademruimte om te ontdekken wat ze echt graag doen.

De helft van de jongeren ziet een zelfstandige activiteit wel zitten, hetzij als hoofdberoep, hetzij als bijberoep. Anderzijds schrikken geldzorgen wel af. Daarom vindt de meerderheid van de jongeren het concept van ‘ondernemerstijd’ met een gegarandeerde uitkering een goed idee, zo zullen meer jongeren durven ondernemen. Van het statuut scholier-ondernemer zijn ze geen fan, “daar ben je op je 15^de nog niet klaar voor”.

 

Lang zal je leren

Best veel jongeren geven aan zelf te weten waar ze goed of slecht in zijn. Maar of ze vinden echt over de nodige loopbaancompetenties te beschikken, is nog iets anders. Meer dan 3 op 5 van de jongeren weet welke competenties ze nodig hebben voor hun droomjob. En ruim 70% vindt het belangrijk om zich hun hele leven te blijven bijscholen. Een persoonlijk leerkrediet van de overheid waarmee je een opleiding naar keuze kan volgen? Laat maar komen, zegt meer dan de helft van de jongeren.

 

In balans

Hoe belangrijk is werk in het leven van een jongere? Werk blijkt belangrijk, maar ook niet het allerbelangrijkste. Want dat is familie. Om na te gaan wat jongeren vinden over loopbaanpauzes werden hun 2 scenario’s voorgelegd: aan één stuk doorwerken tot je 67 bent, of drie keer een jaar loopbaanonderbreking nemen en pas met 70 jaar op pensioen. De meeste jongeren kiezen voor de eerste optie.

Opvallend: beduidend meer mannen zouden tussentijds al een jaar pensioen opnemen. Terwijl vrouwen maatschappelijk

momenteel de grootste groep zijn die deeltijds werken of loopbaanonderbreking nemen. Het overgrote deel van de jongeren vindt het belangrijk om werk en privé gescheiden te houden. Maar ze tonen zich ook flexibel: avond- en weekendwerk doen is oké, klinkt het bij de meesten. Tot slot vindt meer dan de helft van de jongeren het een goed idee om vrijwilligerswerk te laten meetellen voor sociale rechten.

 

Inspiratie

De resultaten van Expeditie Werk vormen een schat aan informatie voor iedereen die bekommerd is om de toekomst van jongeren, en ruimer, de toekomst van werk, economie en samenleving. Aan de hand van de onderzoeksresultaten werden een reeks aanbevelingen geformuleerd om beleidsmakers te inspireren tot sterke keuzes voor een arbeidsmarkt die aansluit bij wat jonge mensen zoeken.